Ο ΓΑΙΟΣ ΚΑΤΟΥΛΟΣ γεννήθηκε στη Βερώνα ( κατά πιθανότητα το
87 π.Χ ) κοντά στη λίμνη της Γάρδας , της οποίας εγκωμιάζει τη
χερσόνησο της Σερμιόνε . Ανήκε σε μια οικογένεια πλουσία και
διακεκριμένη , αλλά εσπατάλησε την περιουσία του ζώντας χαρού-
μενη ζωή .
Επήρε μια γυναίκα , που την ονομάζει Λεσβία και που ίσως είναι
η ίδια η Κλαυδία , η αδελφή του δημαγωγού Κλαύδιου .
Αργότερα στάθηκε άπιστη σ' αυτόν και την επρόσβαλε στους στί-
χους του .
Ο Κάτουλος εσχετιζότανε με μεγάλες προσωπικότητες . Ο πραί-
τωρας Μέμμιος τον επήρε μαζί του στη Βιθυνία , αλλ' απ' αυτό
το ταξίδι λίγο ωφελήθηκε ο ποιητής , και ξαναγύρισε στη Ρώμη
με άδειο το πορτοφόλι . Το σπίτι του το ίδιο ήταν υποθηκευμένο
αν τον πιστέψομε .
Ο ποιητής είχε με ορμή προσβάλει τον Καίσαρα , αλλά ξαναφιλιώ-
θηκε μαζί του .Πέθανε νέος , λίγο μετά το 54 , απ' αρρώστεια του
στήθους . Η συλλογή των ποιημάτων του περιέχει 116 κομμάτια με
διαφορετική έκταση ( από 2 ίσαμε 409 στίχους ) . Μπορεί κανείς να
ξεχωρίσει : 1) Ποιήματα στη Λεσβία 1) στους φίλους του φαιδρά
αστεία π.χ στον Ασίνιο , ο οποίος του είχε κλέψει το τραπεζομάντη-
λο , 3 ) στους εχτρούς του προσβολές βίαιες και καμμιά φορές χο-
ντρές
, 4) άλλα ποιήματα που έχουνε θέματα σχετικά με το προσωπό του, την
πατρίδα του , το τάφο του αδελφού του , 5 ) ποιήματα που τα θεματά τους
είναι άσχετα με το προσωπό του . Εδώ μεταφράζει τους Αλεξαντρινούς : (
<< Επιθαλάμιον Πηλέως και Θέτιδος >> , <<Βερενίκης
κόμη >> .
Αυτά
τα ποιήματα που δεν είναι καθόλου καταταγμένα με τάξη χρονολογική ,
νομίζει κανείς , πως είχανε δημοσιευθεί απ' τον Κάτουλο ένα ένα , ύστερα
σε μικρές συλλογές . Η συλλογή των απάντων , όπως την έχομε σήμερα , θα
έχει δημοσιευθεί μετά το θανατό του . Η άφιέρωση , που είναι στην αρχή (
Quio dono lepidium novum libellum I,I ) δε θα ήταν καμωμένη γι' αυτό το
χοντρό τόμο , που είναι μεγαλίτερος απ' το μέγεθος των αρχαίων βιβλίων ,
αλλά για μια συλλογή μερική , πολύ λεπτή . Αυτό είναι δυνατό . Τα
παραπάνω όμως επιχείρήματα δεν είναι αναντίρρητα . Συγκεκριμένα τη λάξη
libellus δεν είναι ανάγκη να την πάρομε με έννοια καθαρά υλική . Το
υποκοριστικό αυτό δε σημαίνει κατ' ανάγκη μικρό βιβλίο , βιβλίο σύντομο ,
αλλά ευγενικό , λεπτό βιβλίο .
Μπορεί
να ταιριάσει σ'έναν τόμο αρκετά μεγάλο , αλλά χαριτωμένο κι' αγαπημένον
από το συγγραφέα του . Στα σύντομα προ παντός ποιήματα φαίνονται τα
θελτικά προτερήματα του Κάτουλου . Χάρη αμίμητη , χαρακτήρας τέλειος ,
απλότητα και καμμιά φορά ένα είδος αφέλειας ενωμένης με άψογη τελειότητα
της μορφής . Πνεύμα φαιδρό, κακό ή τσουχτερό και πάνω απ' όλα αυτά
δυνατή αλήθεια στην έκφραση του πάθους . Καμμιά φορά όμως λυπάται κανείς
, γιατί στα ποιήματα βρίσκει χυδαιολογία , που φτάνει την ασχρολογία.
Τα λόγια ποιήματά του , όπως το << Επιθαλάμιο του Πηλέως και
Θέτιδος και το << Βερενίκης κόμη >> είναι λιγότερο όμορφα . Η
πιστή μετάφραση των Αλεξανδρινών είναι μερικές φορές κάπως ψυχρή και
κουραστική . Η επιστήμη βλάπτει την έμπνευση . Η φράση είναι καμμιά φορά
συνταγμένη με κάποιαν αδεξιότητα . Αλλά στα ίδια ποιήματα δε λοίπουν τα
χαριτωμένα χαρακτηριστικά και στο ένα από τα δύο βρίσκεται η αρμονική
εκφραστική Επωδός : Cussite , ducentes subtenuna ,cussite , fusi ( 64
.327 κ.λ.π ) . Στη
μ ε τ ρ ι κ ή δε φτάνει με τον εξάμετρο και με τον πεντάμετρο το ύψος
ενός Βιργιλίου ή ενός Οβίδιου , αλλά μεταχειρίζεται με ευκολία
πολυποίκιλους λυρικούς ρυθμούς , που τους δανείζεται από τους
Αλεξανδρινούς ή από τους Αιολείς ποιητές ( Αλκαίο , Σαπφώ ) .
Οι φαλαίκειοί του είναι οι πιο τέλειοι που γράφτηκαν ως τώρα .
Από την 4η έκδοση της << Λατινικής
Γραμματολογίας >> του Λ. Λωράν .
