΄Οπως είναι γνωστό ο μεγάλος Γερμανός συγγραφέας Μπερτολντ Μπρεχτ το 1933 αμέσως
με την άνοδο του Χίτλερ στην εξουσία βρήκε καταφύγιο στη Δανία για να μετακομίσει
λίγο μετά στις Η.Π.Α.
΄Οταν ο μακαρθισμός είχε φτάσει στο απογειό του , επόμενο ήταν να μπει στο στόχαστρο
των μυστικών υπηρεσιών με παρακολουθήσεις των κινήσεών του και των εκδηλώσεων
που λάβαινε μέρος , είτε σαν ακροατής είτε σαν ομιλητής πάντα σε νόμιμες εκδηλώσεις .
H συμμαχία τα χρόνια του πολέμου με τη Σοβιετική ΄Ενωση ευνοούσε εκδηλώσεις με
ευρύτερο κοινωνικό , μέχρι και αριστερό ενδιαφέρον . ΄Ολα όμως αυτά τα μάζευαν οι
εντεταλμένες μυστικές υπηρεσίες κι όταν ξέσπασε ο ψυχρός πόλεμος και ο μακαρθισμός
έγινε επίσημη κρατική ιδεολογία με τις ανάλογες προεκτάσεις της , δεν άργησε να κλη-
θεί ο Μπρεχτ για ανάκριση στην διαβόητη '' Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών ''
όπως οι περισσότεροι διανοούμενοι , συγγραφείς και καλλιτέχνες .
Ο ανακριτής για λόγους σκοπιμότητας ήταν ανεκτικός στις αιχμηρές απαντήσεις του
Μπρεχτ . Οπωσδήποτε όμως οι ερωτήσεις ήταν περισσότερο αιχμηρές από άλλους
που προηγήθηκαν ( Μύλερ , Τσαρλυ Τσάπλιν , Τόμας Μαν κ.λ.π. ) .
Πριν να κληθεί για δεύτερη φορά όπως του είπε ο ανακριτής μπόρεσε και έφυγε για
την Ελβετία . Η περίπτωση της εκτέλεσης στην ηλεκτρική καρέκλα του ζεύγους των
μεγάλων επιστημόνων Τζούλιους και ΄Εθελ Ρόζεμπεργκ με αστείες και συκοφαντικές
κατηγορίες ήταν ένα είδος προειδοποίησης για πολλούς αποδέκτες . Ο Μπρεχτ από
την Ελβετία μετακόμισε στην Ανατολική Γερμανία όπου και πέθανε .
Η ΑΝΑΚΡΙΣΗ
Ανακριτής : Κύριε Μπρεχτ , γιατί ήρθατε στην Αμερική ;
Μπρεχτ : Γιατί δεν συμπαθώ τα φασιστικά καθεστώτα .
- Το καθεστώς της Σοβιετικής ΄Ενωσης πως το θεωρείτε ;
- Σαν σύμμαχό σας που έδωσε πολύ αίμα στον πόλεμο .
- Και σέβεται την Ελευθερία , για την οποία , όπως λέτε , έδωσε τόσο αίμα ;
- Εξαρτάται από το πως ερμηνεύετε την Ελευθερία .
- Σας ερωτώ , κύριε Μπρεχτ , γιατί δεν πήγατε εκεί και προτιμήσατε την Αμερική ;
- Γιατί ήθελα να γνωρίσω τη χώρα σας , στην οποία βρήκαν καταφύγιο πολλοί διανοούμενοι . Το θεωρείτε ύποπτο ; Αφού είσασταν σύμμαχοι ... τι εδώ τι εκεί . Ιερή Συμμαχία .
- Α , καταλαβαίνετε τι λέτε , κ. Μπρεχτ ; Το ίδιο η Δημοκρατία μας με τη δικτατορία
του προλεταριάτου ;
- Μα και τότε που συμμαχήσατε , το ίδιο καθεστώς ήταν . ΄Αρα το αναγνωρίσατε σαν ομότιμο .
- Θέλω να μου πείτε ξεκάθαρα . Πως θεωρείτε το Σοβιετικό Καθεστώς .
- Σαν ένα ιδιότυπο καθεστώς , όπως όλα τα ανά τον κόσμο καθεστώτα . Καθένα έχει τη μορφή του , όπως τα υπέρ και τα κατά .
- Μα αυτοί μιλάνε για δικτατορία του προλεταριάτου .
- Και άλλοι δεν έχουν την ειλικρίνεια και το θάρρος να πούνε πως έχουν δικτατορία του καπιταλισμού .
- Δεν μου απαντάτε ευθέως και αυτό είναι εις βάρος σας .
- Με ανακρίνετε , ως κατηγορούμενο ; Για να ξέρω .
- ΄Οχι βέβαια . Αλλά γεννιέται κάποιο ζήτημα , αν δεν αναγνωρίζετε το πολίτευμα της χώρας που σας φιλοξενεί , πως βρίσκεσθε εδώ ; Και πρέπει να βρίσκεσθε ;
- Τηρώ και σέβομαι τους νόμους της . Τι άλλο πρέπει να κάνω για να σας είμαι αρεστός ;
- Γράψατε ποτέ κάτι για τα αγαθά της Αμερικής ; ΄Ενα ποίημα έστω σαν αυτά που αφιερώνετε στους εργάτες , τους προλετάριους , όπως τους λέτε ;
- O έντεχνος λόγος δεν είναι φαγητό που παρασκευάζεται με κάποια συνταγή . Είναι ψυχική έκρηξη , ανάγκη να πεις κάτι που σε συγκίνησε .
- Δηλαδή μόνο οι προλετάριοι σας συγκινούν ;
- Με συγκινεί ο καθένας που υποφέρει , που βασανίζεται , που γίνεται αντικείμενο εκμετάλευσης .
- Για τους προλετάριους της Σοβιετικής ΄Ενωσης δεν λέτε τίποτα .
- Δεν προσδιορίζω εθνικότητες . Είμαι δίπλα σε όσους υποφέρουν , όπου κι αν είναι... φυσικά και στη Σοβιετική ΄Ενωση , αν γίνεται κάτι τέτοιο , όπως στα αστικά καθεστώτα .
Και να σας πω και κάτι ακόμα . Πολλά από τα '' στραβά '' που γίνονται στη Σοβιετική ΄Ενωση τα χτύπησα και τα χτυπάω . Εγώ κ. Ανακριτή εμπνέομαι από τα πάθη των ανθρώπων-όπου γης . Είμαι ελευθερος και ανεξάρτητος για να επαινώ ή να κατηγορώ φίλους κι εχθρούς .
- Ωραία όλα αυτά . Αλλά πως προσδιορίζετε το δικό μας καθεστώς ;
- Αυτό που είναι αστικό . Κανένας δεν το αμφισβητεί και μάλιστα ιδιότυπο αστικό θα το προσδιόριζα .
- Κύριε Μπρεχτ , φοβάμαι πως η Αμερική για σας έχει στενά περιθώρια που σας πνίγουν .
- Δεν είπα τέτοιο πράγμα . Πως το διαπιστώσατε ως προς εμένα ; Πρέπει να σας πω κ. ανακριτά , πως με την είσοδο στην Αμερική πολλών προσωπικοτήτων διεθνούς αποδοχής και φήμης ωφελήθηκε και ως προς την κουλτούρα της , αλλά και ως προς την αναγνώριση ότι ισχυρισθεί κάποιος ότι η Αμερική είναι φασιστική χώρα .
- Τελειώσαμε , κύριε Μπρεχτ . Ενδεχομένως να τα ξαναπούμε .
- ΄Οποτε θέλετε , στη διαθεσή σας .
΄Ομως , από την συζήτησή μας θα καταλάβετε πως λειτουργεί η Δημοκρατία μας άψογα και η Ελευθερία δεν περιορίζεται -όπως αλλού . Σας συνιστώ φιλικά να εννοήσετε αυτά που σας λέγω και να τα εκφράσετε για αμοιβαίο καλό ...
- Θα ήμουν μειωμένης πνευματικότητας αν δεν τα εννοούσα προς τα που τείνει αυτή η ανάκριση...;
- Παρακαλώ , παρακαλώ , κ Μπρεχτ , σήμερα κάναμε μια συζήτηση . Ελπίζω πως δεν θα φθάσουμε στην ανάκριση .
- Ευχαριστώ , καλημέρα σας .
- Καλημέρα , κύριε Μπρεχτ...
Πηγή : Πνευματική Ζωή
τεύχος 174
Μάης - Ιούνης 2007
H συμμαχία τα χρόνια του πολέμου με τη Σοβιετική ΄Ενωση ευνοούσε εκδηλώσεις με
ευρύτερο κοινωνικό , μέχρι και αριστερό ενδιαφέρον . ΄Ολα όμως αυτά τα μάζευαν οι
εντεταλμένες μυστικές υπηρεσίες κι όταν ξέσπασε ο ψυχρός πόλεμος και ο μακαρθισμός
έγινε επίσημη κρατική ιδεολογία με τις ανάλογες προεκτάσεις της , δεν άργησε να κλη-
θεί ο Μπρεχτ για ανάκριση στην διαβόητη '' Επιτροπή Αντιαμερικανικών Ενεργειών ''
όπως οι περισσότεροι διανοούμενοι , συγγραφείς και καλλιτέχνες .
Ο ανακριτής για λόγους σκοπιμότητας ήταν ανεκτικός στις αιχμηρές απαντήσεις του
Μπρεχτ . Οπωσδήποτε όμως οι ερωτήσεις ήταν περισσότερο αιχμηρές από άλλους
που προηγήθηκαν ( Μύλερ , Τσαρλυ Τσάπλιν , Τόμας Μαν κ.λ.π. ) .
Πριν να κληθεί για δεύτερη φορά όπως του είπε ο ανακριτής μπόρεσε και έφυγε για
την Ελβετία . Η περίπτωση της εκτέλεσης στην ηλεκτρική καρέκλα του ζεύγους των
μεγάλων επιστημόνων Τζούλιους και ΄Εθελ Ρόζεμπεργκ με αστείες και συκοφαντικές
κατηγορίες ήταν ένα είδος προειδοποίησης για πολλούς αποδέκτες . Ο Μπρεχτ από
την Ελβετία μετακόμισε στην Ανατολική Γερμανία όπου και πέθανε .
Η ΑΝΑΚΡΙΣΗ
Ανακριτής : Κύριε Μπρεχτ , γιατί ήρθατε στην Αμερική ;
Μπρεχτ : Γιατί δεν συμπαθώ τα φασιστικά καθεστώτα .
- Το καθεστώς της Σοβιετικής ΄Ενωσης πως το θεωρείτε ;
- Σαν σύμμαχό σας που έδωσε πολύ αίμα στον πόλεμο .
- Και σέβεται την Ελευθερία , για την οποία , όπως λέτε , έδωσε τόσο αίμα ;
- Εξαρτάται από το πως ερμηνεύετε την Ελευθερία .
- Σας ερωτώ , κύριε Μπρεχτ , γιατί δεν πήγατε εκεί και προτιμήσατε την Αμερική ;
- Γιατί ήθελα να γνωρίσω τη χώρα σας , στην οποία βρήκαν καταφύγιο πολλοί διανοούμενοι . Το θεωρείτε ύποπτο ; Αφού είσασταν σύμμαχοι ... τι εδώ τι εκεί . Ιερή Συμμαχία .
- Α , καταλαβαίνετε τι λέτε , κ. Μπρεχτ ; Το ίδιο η Δημοκρατία μας με τη δικτατορία
του προλεταριάτου ;
- Μα και τότε που συμμαχήσατε , το ίδιο καθεστώς ήταν . ΄Αρα το αναγνωρίσατε σαν ομότιμο .
- Θέλω να μου πείτε ξεκάθαρα . Πως θεωρείτε το Σοβιετικό Καθεστώς .
- Σαν ένα ιδιότυπο καθεστώς , όπως όλα τα ανά τον κόσμο καθεστώτα . Καθένα έχει τη μορφή του , όπως τα υπέρ και τα κατά .
- Μα αυτοί μιλάνε για δικτατορία του προλεταριάτου .
- Και άλλοι δεν έχουν την ειλικρίνεια και το θάρρος να πούνε πως έχουν δικτατορία του καπιταλισμού .
- Δεν μου απαντάτε ευθέως και αυτό είναι εις βάρος σας .
- Με ανακρίνετε , ως κατηγορούμενο ; Για να ξέρω .
- ΄Οχι βέβαια . Αλλά γεννιέται κάποιο ζήτημα , αν δεν αναγνωρίζετε το πολίτευμα της χώρας που σας φιλοξενεί , πως βρίσκεσθε εδώ ; Και πρέπει να βρίσκεσθε ;
- Τηρώ και σέβομαι τους νόμους της . Τι άλλο πρέπει να κάνω για να σας είμαι αρεστός ;
- Γράψατε ποτέ κάτι για τα αγαθά της Αμερικής ; ΄Ενα ποίημα έστω σαν αυτά που αφιερώνετε στους εργάτες , τους προλετάριους , όπως τους λέτε ;
- O έντεχνος λόγος δεν είναι φαγητό που παρασκευάζεται με κάποια συνταγή . Είναι ψυχική έκρηξη , ανάγκη να πεις κάτι που σε συγκίνησε .
- Δηλαδή μόνο οι προλετάριοι σας συγκινούν ;
- Με συγκινεί ο καθένας που υποφέρει , που βασανίζεται , που γίνεται αντικείμενο εκμετάλευσης .
- Για τους προλετάριους της Σοβιετικής ΄Ενωσης δεν λέτε τίποτα .
- Δεν προσδιορίζω εθνικότητες . Είμαι δίπλα σε όσους υποφέρουν , όπου κι αν είναι... φυσικά και στη Σοβιετική ΄Ενωση , αν γίνεται κάτι τέτοιο , όπως στα αστικά καθεστώτα .
Και να σας πω και κάτι ακόμα . Πολλά από τα '' στραβά '' που γίνονται στη Σοβιετική ΄Ενωση τα χτύπησα και τα χτυπάω . Εγώ κ. Ανακριτή εμπνέομαι από τα πάθη των ανθρώπων-όπου γης . Είμαι ελευθερος και ανεξάρτητος για να επαινώ ή να κατηγορώ φίλους κι εχθρούς .
- Ωραία όλα αυτά . Αλλά πως προσδιορίζετε το δικό μας καθεστώς ;
- Αυτό που είναι αστικό . Κανένας δεν το αμφισβητεί και μάλιστα ιδιότυπο αστικό θα το προσδιόριζα .
- Κύριε Μπρεχτ , φοβάμαι πως η Αμερική για σας έχει στενά περιθώρια που σας πνίγουν .
- Δεν είπα τέτοιο πράγμα . Πως το διαπιστώσατε ως προς εμένα ; Πρέπει να σας πω κ. ανακριτά , πως με την είσοδο στην Αμερική πολλών προσωπικοτήτων διεθνούς αποδοχής και φήμης ωφελήθηκε και ως προς την κουλτούρα της , αλλά και ως προς την αναγνώριση ότι ισχυρισθεί κάποιος ότι η Αμερική είναι φασιστική χώρα .
- Τελειώσαμε , κύριε Μπρεχτ . Ενδεχομένως να τα ξαναπούμε .
- ΄Οποτε θέλετε , στη διαθεσή σας .
΄Ομως , από την συζήτησή μας θα καταλάβετε πως λειτουργεί η Δημοκρατία μας άψογα και η Ελευθερία δεν περιορίζεται -όπως αλλού . Σας συνιστώ φιλικά να εννοήσετε αυτά που σας λέγω και να τα εκφράσετε για αμοιβαίο καλό ...
- Θα ήμουν μειωμένης πνευματικότητας αν δεν τα εννοούσα προς τα που τείνει αυτή η ανάκριση...;
- Παρακαλώ , παρακαλώ , κ Μπρεχτ , σήμερα κάναμε μια συζήτηση . Ελπίζω πως δεν θα φθάσουμε στην ανάκριση .
- Ευχαριστώ , καλημέρα σας .
- Καλημέρα , κύριε Μπρεχτ...
Πηγή : Πνευματική Ζωή
τεύχος 174
Μάης - Ιούνης 2007
